พระนางพญาองค์นี้สังเกตลักษณะของพระเกศได้ง่าย - สั้นจิ่มเบนไปทางขวามือเราเล็กน้อย ทาเคลือบด้วยของเหลวสีดำชนิดหนึ่ง (อาจเป็นยางไม้) ป้องกันการผุเปื่อยได้มาก ถ้าติดพิมพ์ดีจะเห็นเนื้อนูนขึ้นจากพื้นผนังนอกพระชานุ (เข่า) ขวา เป็นแนวเฉียงขึ้นไปหาพระกัปประ (ข้อศอก) รูปที่ ๗ ถ้าลากเส้นขึ้นไปจะเป็นแนวเดียวกับเส้นจีวร พระซุ้มกอพิมพ์กลางเนื้อชินพบเห็นน้อยมาก พระสมเด็จฯ ผิวเดิมผุเปื่อยออกเกือบทั้งหมด ปูนที่เห็นคือเนื้อซึ่งเดิมอยู่ใต้ผิว มีสภาพขรุขระ ด้านหลังมีรอยกาบหมาก องค์นี้ถูกจับสัมผัสน้อยมาก (รูปพระพิมพ์ใหญ่แม่พิมพ์เดียวกันอยู่ในหนังสือเบญจภาคี เล่มใหญ่ปกแข็งหน้า ๑๓๑ เล่มเล็กปกอ่อนหน้า ๑๔๕) Pra nangphya wat nangphya pim sangkati. Pra somdej wat rakang pim yai (prasomdet). Pra kamphaeng sumkor pim glang (metal). --------- Tip สำหรับผู้เริ่มศึกษาพระสมเด็จฯ ---- "ลักษณะที่มีทั้งในพระแท้และพระปลอม" --- เป็นลักษณะที่ไม่มีในพระทุกองค์ บางองค์(ทั้งแท้และปลอม)มี บางองค์ไม่มี ปัญหาสำหรับผู้เริ่มศึกษาคือ จะนำไปใช้ในเวลาพิจารณาพระได้อย่างไร ตัวอย่างเช่น ๑)รอยตอกตัดที่ขอบด้านข้าง ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบันไม่เคยปรากฏมีรูปภาพขอบข้างที่แสดงให้เห็นรอยตอกตัดในพระสมเด็จฯองค์ที่มีชื่อเสียง องค์ดารา และไม่เคยมีใครเขียนคำบรรยายรูปสัณฐานอย่างละเอียด เช่น ขนาด จำนวนเส้น แนวเส้น ความถี่ - ห่างระหว่างเส้น ความลึก - ตื้นของเส้น คนทั่วไปทั้งหลายนึกภาพไม่ออกว่ามีรูปพรรณสันฐานอย่างไร ๒)รอยปริแยกริมขอบด้านหลัง ประมาณสามสิบปีเศษมาแล้ว มีผู้เขียนบทความบิดเบือนในนิตยสารพระเครื่องว่า รอยปริแยกนี้คือรอยปูไต่ (รอยตีนของปู) เพื่ออิงข้อเขียนของตรียัมปวายที่เขียนว่า ถ้ามีรอยปูไต่แสดงว่าเป็นพระแท้ แต่ลักษณะของรอยปูไต่ที่ตรียัมปวายเขียนถึงมีลักษณะเป็นรอยย้ำหรือสักจากภายนอกลงไปในเนื้อ มีสัณฐานเขื่องกว่ารูพรุนปลายเข็ม เป็นรูคู่ คือสองรูเคียงกัน และเดินเกาะคู่เป็นแนวทางไป (ปัจจุบันมีการทำเลียนแบบแล้ว) หลายคนพูดและเขียนว่า ถ้ามีรอยปริแยกริมขอบด้านหลังเป็นพระแท้ที่ดูง่าย ถ้าชอบพระที่ดูง่ายแบบนี้ในตลาดพระเครื่องมีให้เช่ามากมาย จะเอากี่ร้อยหรือกี่พันองค์ก็ได้ ๓)มวลสารสีต่างๆ เช่น สีอิฐ ดำ ขาว เทา ฯ ไม่เคยมีใครเขียนหลักเกณฑ์การพิจารณามวลสาร เช่น ขนาด จำนวน รูปสัณฐาน ความแตกต่างของมวลสารแต่ละสีในพระแท้ต่างจากในพระปลอมอย่างไร มวลสารสีใดอมความชื้นได้ ถ้าอมความชื้นแล้วสีจะเปลี่ยนไปหรือไม่ และถ้าความชื้นระเหยออกหมดสีจะกลับเป็นอย่างเดิมหรือไม่ เป็นต้น ๔)ความเรียบของผิว มีปรากฏทั้งในพระแท้และพระปลอมเหมือนกัน (จากหนังสือพระสมเด็จฯ)พระสมเด็จฯที่มีเนื้อประเภทหนึกแกร่ง คือ ก.เนื้อปูนแกร่งลักษณะของผิวเนื้อราบเรียบและหนา และ ข.เนื้อขนมตุ้บตั้บมีผิวค่อนข้างหนาเรียบ (หมายเหตุ - เนื้อขนมตุ้บตั้บเป็นเนื้อที่แกร่ง ไม่ใช่เนื้อนุ่ม - เรื่องนี้เข้าใจผิดกันมาก) ถ้าไม่เข้าใจเรื่องนี้พระแท้ที่มีผิวเรียบอาจถูกคัดออกกลายเป็นพระปลอม ๕)ความไม่เรียบของผิวเนื้อ มีการเน้นในบางสื่อในสมัยก่อนว่า การยุบตัวของผิวและเนื้อ การย้วย รอยปริแยกบนผิวทางด้านหน้าเป็นลักษณะที่ปรากฏในพระสมเด็จฯแท้ (ทำให้เข้าใจว่าพระสมเด็จฯแท้เป็นพระที่มีสภาพไม่สวยงาม) แต่พระปลอมก็มีลักษณะนี้เหมือนกัน เป็นเรื่องที่ไม่มีประโยชน์ถ้าจะนำลักษณะอย่างนี้มาใช้พิจารณาตัดสินพระ เป็นเรื่องที่ไม่มีสาระ ฯ ------- ไม่ว่าจะเป็นลักษณะทั้ง ๕ ข้อนี้และลักษณะอื่นๆที่มีปรากฏทั้งในพระแท้และพระปลอม สิ่งที่จำเป็นคือต้องมี "หลักเกณฑ์การพิจารณาที่เป็นรูปธรรม" ว่าในของพระแท้เป็นอย่างไร ในของพระปลอมต่างจากของพระแท้อย่างไร แต่ในความเป็นจริงไม่เคยมีการสอนหรือการอธิบายถึงหลักเกณฑ์การพิจารณาลักษณะต่างๆเหล่านี้ทั้งสิ้น ยกเว้นท่านเดียวที่เขียนอธิบายความแตกต่างของบางลักษณะในพระแท้และพระปลอมคือ ตรียัมปวาย ทั้งในหนังสือพระสมเด็จฯ และหนังสือพระนางพญา ------ คำพูดลอยๆ (คล้ายนามธรรม) ไม่สามารถนำมาใช้เพื่อพิจารณาพระสมเด็จฯ อย่างจริงจังได้ เช่น ธรรมชาติของพระ ดูง่าย เนื้อจัด มีธรรมชาติ มาตรฐานสากล เห็นหลังก็รู้(ว่าแท้) เนื้อนิยม สีมาตรฐาน ถึงยุค ฯลฯ ------ ลักษณะต่างๆที่มีปรากฏทั้งในพระแท้และพระปลอมนั้นไม่มีประโยชน์ที่จะนำมาใช้พิจารณาตัดสินพระสมเด็จฯ เป็นลักษณะที่เกิดโดยธรรมชาติ ไม่มีแบบแผน เกิดโดยไม่ได้ตั้งใจ ปรากฏในพระบางองค์ ยังไม่มีข้อยุติที่ชัดเจนว่า สิ่งหรือลักษณะนั้นๆที่มีในพระแท้ต่างจากในพระปลอมอย่างไร ------------------------------------------------------------------------- การพิจารณาว่าพระสององค์สร้างจากแม่พิมพ์เดียวกันคือ หัวใจของเรื่องการดูพิมพ์พระสมเด็จฯในทางปฏิบัติ เป็นกลวิธีหรือหนทาง (tactic) คำว่า 'พิมพ์เดียวกัน' เป็นคำที่กำกวม คำที่ระบุอย่างแน่ชัด (ล๊อคตายตัว) คือสร้างจากแม่พิมพ์อันเดียวกัน ถึงจะใช้ได้