พระสมเด็จฯ ผิวผุเปื่อยหลุดออกมาก รูปที่ ๗ ผิวเดิมที่เหลืออยู่ ค่อนข้างหนาและเรียบ สีขาวๆ ติดขอบข้าง แม่พิมพ์นี้ซุ้มบนโค้งสวย (รูปพระพิมพ์ใหญ่แม่พิมพ์เดียวกันอยู่ในหนังสือเบญจภาคี เล่มใหญ่ปกแข็งหน้า ๖๑ เล่มเล็กปกอ่อนหน้า ๗๕) Pra nangphya wat nangphya pim kaotrong. Pra somdej wat rakang pim yai (prasomdet). Pra rod wat mahawan pim yai. ---- Tip สำหรับผู้เริ่มศึกษาพระสมเด็จฯ ---- "หนังสือที่ดี" คือ "สิ่งที่จำเป็น" สำหรับผู้ที่ไม่มีโอกาสได้เห็น ได้ดูและศึกษาพระสมเด็จฯแท้องค์จริง มีทั้งหนังสือเขียนและหนังสือรูปภาพ พระสมเด็จฯ เป็นพระเครื่องระดับสูงสุด มีข้อเขียน บทความและรูปภาพมากที่สุดด้วย ซึ่งเป็นสิ่งอำนวยความสะดวกในการศึกษาเรียนรู้และมีข้อมูลที่ละเอียดมากกว่าของพระเครื่องชนิดใดๆ แต่ถ้าเป็นข้อมูลความรู้ที่ไม่ใช่เป็นข้อเท็จจริงและเป็นรูปภาพพระปลอมจะเกิดผลในทางลบมาก เสียทั้งเงินและเวลา การเสียเวลาจะยาวนานตราบเท่าที่ยังใช้ข้อมูลที่ไม่เป็นจริง ---- การใช้ข้อมูลปลอมแปลง หรือสร้างขึ้น (fake) จะไม่สามารถเรียนรู้เข้าใจพระสมเด็จฯ แท้ได้ ---- หลักเกณฑ์ทั่วไปในการเลือกหนังสือที่ดี (๑)มีการพิมพ์จำหน่ายหลายครั้งและพิมพ์ต่อเนื่องยาวนานหลายปี มียอดการพิมพ์จำหน่ายสูง แสดงว่ามีผู้นิยมหนังสือนั้นมาก มีความน่าเชื่อถือ (๒)มีรายการหนังสือและเอกสารที่ใช้ประกอบการเขียนและอ้างอิงท้ายเล่ม (บรรณานุกรม) ---- หนังสือพระเครื่องที่มีการพิมพ์จำหน่ายหลายครั้งมีน้อยเล่ม ที่มากที่สุดคือหนังสือพระสมเด็จฯ ของตรียัมปวาย พิมพ์สิบกว่าครั้งตั้งแต่พ.ศ.๒๔๙๕ รองลงมาคือหนังสือเบญจภาคี เล่มใหญ่ปกแข็งมี ๒ เล่มพิมพ์พ.ศ.๒๕๔๒ เล่มเล็กปกอ่อนแบ่งเป็น ๖ เล่มพิมพ์พ.ศ.๒๕๕๔ หนังสือปกอ่อนนี้มีการพิมพ์หลายครั้งและมีจำนวนเล่มที่พิมพ์มาก มีข่าวในนิตยสารพระฉบับหนึ่งว่าพิมพ์หลายหมื่นเล่ม (เล่ม ๑ - ๒ เกือบแสน) มากพอที่จะใช้เป็นหนังสือหลักได้ ---- สาระสำคัญของหนังสือพระสมเด็จฯ อยู่ที่บทที่ ๕ เป็นคำบรรยายลักษณะของพิมพ์และเนื้อรวม ๓๑๗ หน้า บรรณานุกรมเป็นหนังสือและเอกสารจำนวน ๔๗ รายการ ที่น่าสนใจรายการหนึ่งคือ เอกสารของคณะกรรมการวัดใหม่อมตรส เรื่องการเปิดกรุพระสมเด็จฯ วัดใหม่อมตรส ซึ่งตรียัมปวายได้นำมาเขียนในหัวข้อ บันทึกการเปิดกรุบางขุนพรหมพ.ศ.๒๕๐๐ และได้สารคดีเพิ่มเติมจากนายแฉล้ม บัวเปลี่ยนสี นักพระเครื่องฯ ผู้สูงอายุ เป็นช่างซ่อมพระสมเด็จฯ และแกะองค์พระจากเศษหัก ผู้มีฝีมือเยี่ยม และมีพระสมเด็จฯ กรุนี้เป็นจำนวนมาก ซึ่งตั้งบ้านเรือนอยู่ในบริเวณใกล้ๆ วัดนี้ และทั้งเป็นกรรมการคนหนึ่งในการเปิดกรุพระสมเด็จฯ ในครั้งนี้ด้วย ---- บันทึกที่มีค่ามากในหนังสือพระสมเด็จฯ คือบันทึกการสัมภาษณ์พระธรรมถาวรของนายกนก สัชชุกร ข้าราชการกระทรวงการคลังในพ.ศ.๒๔๗๐ ที่มีเรื่องหลวงวิจารณ์เจียรนัยทำแม่พิมพ์ถวาย ได้รู้ว่าพระสมเด็จวัดระฆังฯมีการสร้างในระหว่างพ.ศ.๒๔๐๙ -๒๔๑๕ และพระสมเด็จฯหมดไปจากวัดระฆังฯก่อนปีพ.ศ.๒๔๗๐ - หมายความว่าพระที่บวชหลังพ.ศ.๒๔๗๐ ไม่มีโอกาสได้เห็นพระสมเด็จฯแท้ (พระธรรมถาวรเป็นศิษย์ใกล้ชิดของสมเด็จพุฒาจารย์ (โต) มีส่วนร่วมในการสร้างพระสมเด็จฯในครั้งนั้น และเป็นอดีตเจ้าอาวาสวัดระฆังฯ) ---- หนังสือเบญจภาคีเล่ม ๑ (ปกแข็ง) และเล่ม ๑ - ๒ (ปกอ่อน) เป็นหนังสือรูปภาพพระสมเด็จวัดระฆังฯ และบางขุนพรหมแท้ทั้งเล่ม รูปและสีชัด ใช้ประโยชน์ได้จริง ดีที่สุดคือใช้ศึกษาเรื่องพิมพ์ (จะได้เห็นว่าพระสมเด็จวัดระฆังฯ พิมพ์ใหญ่มีหลายแม่พิมพ์มาก ไม่ใช่มีแค่ ๔ - ๕ แม่พิมพ์) และยังใช้ดูปูน ผิว รัก วรรณะและคราบกรุ (สีของคราบกรุบางขุนพรหมชัดมาก) ---- ข้อสังเกตในการใช้รูปภาพ - การที่จะพิจารณาว่า พระองค์ที่กำลังดูอยู่กับองค์ในรูปภาพเป็นพระแม่พิมพ์เดียวกันหรือไม่ ไม่ใช่เรื่องง่ายโดยเฉพาะพระสมเด็จฯ ต้องมีความละเอียดในการสังเกตและต้องฝึกฝน อาจหาวิธีสังเกตเป็นแบบวิธีของตัวเอง และหาวิธีตรวจสอบความถูกต้องหรือแน่ชัดด้วยตนเอง (ยังไม่มีใครสอนเรื่องนี้) ---- การศึกษาโดยการดูพระแท้องค์จริงเป็นเรื่องดีที่สุด (แต่คงได้ศึกษาไม่กี่องค์และไม่กี่แม่พิมพ์) โอกาสที่คนทั่วไปที่จะได้ศึกษากับพระสมเด็จฯแท้องค์จริงมีน้อยมาก (แทบจะเป็นศูนย์) รูปภาพพระแท้กับคำบรรยายลักษณะของพิมพ์และเนื้อคือสิ่งทดแทน รองลงไปแต่ได้รู้จักเป็นร้อยแม่พิมพ์และเนื้อทุกประเภท ด้วยการศึกษาแบบนี้มีโอกาสสูงที่จะได้พบพระแท้ แม้จะยังไม่สามารถตัดสินได้อย่างเด็ดขาด ซึ่งต้องอาศัยผู้ชำนาญหรือผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบให้ต่อไป สำหรับคนทั่วไปถ้าดูได้ว่ามีเค้าจะเป็นพระแท้-ก็ดีมากแล้ว ------------------ รูปภาพพระสมเด็จฯ แท้ที่ถ่ายชัด แสงและเงาดี มีสีตามจริงคือ "ของขวัญ" ของคนรุ่นก่อนสู่คนรุ่นปัจจุบัน