รูปพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์ใหญ่แม่พิมพ์เดียวกันอยู่ในหนังสือ "เบญจภาคี" เล่มใหญ่ปกแข็งหน้า ๘๓ เล่มเล็กปกอ่อนหน้า ๙๗ (องค์เสี่ยหน่ำ) -------- แม่พิมพ์ของพระสมเด็จฯพิมพ์นิยมมีคนทำคนเดียว ---- ข้อมูลจากหนังสือพระสมเด็จฯ ของตรียัมปวายนำมาลงอีกครั้งหนึ่งสำหรับผู้ที่เริ่มศึกษาพระสมเด็จวัดระฆังและบางขุนพรหม เป็นการย้ำเพื่อให้เข้าใจอย่างชัดเจนว่า หลวงวิจารณ์เจียรนัยเป็นคนเดียวเท่านั้นที่ออกแบบและทำแม่พิมพ์พระสมเด็จฯที่ได้รับความนิยม และมีค่านิยมสูงมากมาตั้งแต่โบราณ การที่รู้ว่ามีคนทำเพียงคนเดียวนั้นเป็นการสะดวกและง่ายที่จะศึกษาศิลปของผู้ทำ เพื่อนำไปใช้ในการพิจารณาพระ หากมีคนทำหลายคนแล้ว เช่นถ้ามีคนทำสิบคนจะมีศิลปไม่เหมือนกันสิบอย่าง ซึ่งจะยากในการศึกษามาก การแยกแยะจะยุ่งยากมากว่าเป็นของใครทำ แม่พิมพ์ของหลวงวิจารณ์เจียรนัยมีลักษณะเฉพาะตัว (ของใครๆก็มีลักษณะเฉพาะตัวเหมือนกัน) ทำนองลายมือเขียนหนังสือของแต่ละคนซึ่งไม่เหมือนกัน ไม่มีใครสามารถเลียนแบบของคนอื่นได้เหมือนอย่างแท้จริง ผู้ที่ศึกษาจนเข้าใจและจำได้จะสามารถบอกได้ว่าสร้างจากแม่พิมพ์ของหลวงวิจารณ์เจียรนัย ซึ่งหมายถืงว่าเป็นพระสมเด็จฯแท้ เพราะหลวงวิจารณ์เจียรนัยทำแม่พิมพ์ให้เพียงสองวัดเท่านั้น และศิลปกับฝีมือการทำนั้นครอบคลุมทุกพิมพ์ทรงและทุกแม่พิมพ์ ---- เรื่องสำคัญอีกอย่างหนึ่งที่หลวงวิจารณ์เจียรนัยมีส่วนเกี่ยวข้องคือ พระสมเด็จที่สร้างในระยะเริ่มแรกนั้นไม่มีน้ำมันตังอิ๊วผสม เกิดการร้าว แตกและหักจำนวนมาก เป็นการสร้างโดยไม่มีความรู้พอ (มือใหม่) การสร้างพระสมเด็จฯที่เป็นกิจจะลักษณะอย่างแท้จริงเกิดขึ้นเมื่อมีการผสมน้ำมันตังอิ๊วลงในเนื้อ โดยคำแนะนำของหลวงวิจารณ์เจียรนัย ---------- นายกนก สัชชุกร บันทึกความที่ได้จากการสัมภาษณ์ พระธรรมถาวร ไว้ว่า :- "ครั้งแรกใครจะเป็นผู้แกะพิมพ์ถวายเจ้าพระคุณสมเด็จฯไม่ทราบแน่ แต่เป็นแม่พิมพ์ที่ไม่สู้งดงามนัก และในระหว่างที่เจ้าพระคุณสมเด็จฯหมกมุ่นในการแก้ปัญหาเรื่องความร้าวหักของพระเมื่อตากแห้งแล้วนี้เอง หลวงวิจารณ์เจียรนัย ช่างทองหลวงในราชสำนักรัชกาลที่ ๔ ได้มาเยี่ยมเจ้าพระคุณสมเด็จฯและได้ขอพิจารณาแม่พิมพ์ที่ใช้สร้างพระสมเด็จฯมาแต่เดิม และกราบเรียนเจ้าพระคุณสมเด็จฯว่า แม่พิมพ์เหล่านี้ยังไม่งดงามสำหรับการที่จะใช้สร้างพระเครื่องฯที่สำคัญเช่นนี้ เพราะขาดคุณค่าทางศิลปเป็นอันมาก แล้วจึงได้แกะแม่พิมพ์ขึ้นใหม่ถวายเจ้าพระคุณสมเด็จฯ ๒ - ๓ แบบ ซึ่งงดงามกว่าเก่ามาก และเจ้าพระคุณสมเด็จฯได้ใช้แม่พิมพ์ใหม่ๆนี้ พิมพ์พระสมเด็จฯตลอดมา" ---------- พระสมเด็จฯที่ได้สร้างจากแม่พิมพ์ของหลวงวิจารณ์เจียรนัยนี้ เป็นที่ยอมรับกันในวงการพระเครื่องฯทุกวันนี้ และเรียกว่า "พิมพ์ทรงนิยม" หรือ "พิมพ์ทรงมาตรฐาน" ได้แก่ พิมพ์ทรงพระประธาน พิมพ์ทรงเจดีย์ พิมพ์ทรงฐานแซม พิมพ์ทรงเกศบัวตูม พิมพ์ทรงปรกโพธิ์ พิมพ์ทรงสังฆาฏิ พิมพ์ทรงเส้นด้าย พิมพ์ทรงฐานคู่ และรวมทั้งพิมพ์เดิมของเจ้าพระคุณสมเด็จฯด้วยอีกพิมพ์หนึ่ง คือพิมพ์ทรงเศียรบาตรอกครุฑ รวมเป็น ๙ พิมพ์ทรงด้วยกัน ซึ่งในตอนต่อๆไปจะขอเรียกพิมพ์ทรงเหล่านี้ว่า "พิมพ์ทรงวิจารณ์เจียรนัย" เพื่อเป็นเกียรติแก่ผู้ออกแบบ ---- (หมายเหตุ (๑)นายกนก สัชชุกร อดีตผู้ช่วยข้าหลวงตรวจการกระทรวงการคลัง ภาค ๓ ในพ.ศ.๒๔๗๐ ท่านผู้นี้ได้ไปหาพระธรรมถาวร และได้บันทึกเรื่องราวการสร้างพระสมเด็จฯ ตลอดจนชีวประวัติบางประการของเจ้าพระคุณสมเด็จฯ นายกนกได้มอบบันทึกให้ตรียัมปวายในพ.ศ.๒๕๑๐ - ตรียัมปวายพูดกับเพื่อนว่าดีใจเหมือนได้แก้ว (๒)พระธรรมถาวร อดีตเจ้าอาวาสวัดระฆังฯ เป็นศิษย์ใกล้ชิดของสมเด็จพระพุฒาจารย์ ได้ช่วยสร้างพระสมเด็จฯตั้งแต่เริ่มสร้างจนยุติการสร้าง พ.ศ.๒๔๐๙ - ๒๔๑๕ (๓)คำให้สัมภาษณ์ของพระธรรมถาวรย่อมเป็นความจริงและแน่ชัดที่สุด เพราะเป็นคนที่อยู่ในเหตุการณ์(คือการสร้าง)โดยตลอด ไม่มีอะไรที่จะจริงกว่านี้) ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ดูพระผิดพลาดด้วยเหตุใดๆก็ตามอาจผิดพลาดแค่ครั้งเดียว แต่ประวัติศาสตร์ที่ถูกบิดเบือนโดยเฉพาะที่เกี่ยวกับเรื่องพิมพ์จะทำให้ผิดพลาดได้ทุกครั้ง ประวัติศาสตร์ของพระไม่ใช่เรื่องที่จะพูด จะเขียน และรับรู้อย่างไรก็ได้ ถ้าไม่เป็นเรื่องจริงมีแต่จะเสีย ---------- แต่งประวัติพระหนึ่งองค์ขายได้หนึ่งองค์ แต่งประวัติศาสตร์พระหนึ่งอย่างอาจขายพระได้หมื่นองค์ และอาจจะมากถึงร้อยหีบ