ทำความเข้าใจสมาธิสั้น (ADHD) และพฤติกรรมซนตามวัย
พ่อแม่และครูหลายคนอาจสงสัยว่าเด็กที่ซนและไม่อยู่นิ่งนั้นเป็นเรื่องปกติของวัยเด็ก
หรือมีภาวะสมาธิสั้น (ADHD) การเข้าใจความแตกต่างเป็นสิ่งสำคัญ
เนื่องจากส่งผลต่อการดูแลและพัฒนาการของเด็ก

ความแตกต่างระหว่างสมาธิสั้นและพฤติกรรมซนตามวัย
พฤติกรรมซนตามวัย

เป็นส่วนหนึ่งของพัฒนาการที่เด็กใช้สำรวจสิ่งรอบตัว

ซนเฉพาะบางช่วง เช่น เมื่อเหนื่อยหรืออยู่ในที่กระตุ้น

สามารถควบคุมพฤติกรรมได้เมื่อได้รับคำแนะนำจากผู้ใหญ่

สมาธิสั้น (ADHD)

เกิดจากความผิดปกติของสมองที่ส่งผลต่อการควบคุมพฤติกรรม

แสดงอาการในทุกสถานการณ์ ทั้งที่บ้าน โรงเรียนและที่อื่น ๆ

มีอาการต่อเนื่องเป็นเวลานานและแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม:

ขาดสมาธิ (Inattention)

ไม่สามารถจดจ่อกับกิจกรรมที่ต้องใช้ความพยายาม

ทำงานไม่เสร็จ ลืมบ่อย ไม่ใส่ใจรายละเอียด

ซนผิดปกติ (Hyperactivity)

เคลื่อนไหวตลอดเวลา พูดไม่หยุด นั่งไม่นิ่ง

ไม่สามารถเล่นเงียบ ๆ ได้

หุนหันพลันแล่น (Impulsivity)

ขัดจังหวะการสนทนา

ไม่สามารถรอคอยหรือเล่นตามกฎได้

วิธีสังเกตพฤติกรรมเด็กสมาธิสั้น
หากเด็กมีอาการอย่างน้อย 6 ข้อในแต่ละกลุ่ม (Inattention หรือ Hyperactivity/Impulsivity)
ติดต่อกันนานกว่า 6 เดือน และส่งผลต่อการเรียนหรือการเข้าสังคม ควรพิจารณาพบผู้เชี่ยวชาญ

แนวทางการดูแลเด็กสมาธิสั้น
1. การเสริมสมาธิ
ปรับสิ่งแวดล้อม: จัดโต๊ะเรียนให้หันหน้าเข้ากำแพงลดสิ่งรบกวน เช่น ปิดทีวี

ใช้กิจกรรมฝึกสมาธิ: เกมจิ๊กซอว์ , ร้อยลูกปัด , วาดภาพ

2. ฝึกการรอคอย
ใช้เกมบอร์ดหรือการ์ดเกมที่ต้องผลัดกันเล่น

ตั้งเป้าหมายสั้น ๆ เช่น “รอ 1 นาที” แล้วค่อยเพิ่มเวลา

3. การสร้างวินัยในเชิงบวก
ใช้คำชมและรางวัลส่งเสริมพฤติกรรมที่ดี

หลีกเลี่ยงการดุหรือตำหนิอย่างรุนแรง

4. การทำงานร่วมกับครูและผู้ปกครอง
สื่อสารแผนการดูแลเด็กกับโรงเรียน

จัดตารางเวลาเรียนและพักให้ชัดเจน

การรักษาเด็กสมาธิสั้น
การรักษามีหลายวิธี เช่น การปรับพฤติกรรมการใช้ยา (กรณีจำเป็น) และการบำบัดด้านจิตวิทยา
ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเพื่อแนวทางที่เหมาะสม

สรุป
เด็กสมาธิสั้นสามารถพัฒนาและปรับตัวได้หากได้รับการดูแลที่เหมาะสมการแยกแยะระหว่าง
พฤติกรรมซนตามวัยและ ADHD เป็นสิ่งสำคัญหากสงสัยว่าเด็กมีภาวะสมาธิสั้น ควรปรึกษานักจิตวิทยา
หรือแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อประเมิน และวางแผนการดูแลที่เหมาะสม

แหล่งข้อมูลเพิ่มเติม:

โรงพยาบาลรามาธิบดี

กองบริหารงานทั่วไป มหาวิทยาลัยมหิดล