พื้นอารมณ์ของเด็ก (Temperament) คืออะไร?
พื้นอารมณ์ของเด็ก (Temperament) เป็นลักษณะทางชีวภาพที่มีผลต่อพฤติกรรม
และการตอบสนองต่อสิ่งแวดล้อมของเด็กแต่ละคน แนวคิดนี้ได้รับการพัฒนาขึ้น
จากงานวิจัยของ Alexander Thomas และ Stella Chess นักจิตวิทยาชาวอเมริกัน
ผ่านการศึกษา New York Longitudinal Study (NYLS) ปี 1956 ซึ่งพบว่าเด็กแต่ละคน
มีลักษณะพื้นอารมณ์เฉพาะตัว

9 มิติของพื้นอารมณ์เด็ก
Thomas และ Chess ได้กำหนดลักษณะพื้นอารมณ์ออกเป็น 9 มิติหลัก ได้แก่:

ระดับกิจกรรม (Activity Level): ความกระตือรือร้นและพลังงานในการทำกิจกรรม

จังหวะการดำเนินชีวิต (Rhythmicity): ความสม่ำเสมอในการกิน นอน และขับถ่าย

การเข้าใกล้หรือหลีกเลี่ยง (Approach/Withdrawal): การตอบสนองต่อสิ่งใหม่ๆ

ความสามารถในการปรับตัว (Adaptability): การปรับตัวต่อสถานการณ์ใหม่

ความเข้มของปฏิกิริยา (Intensity of Reaction): ระดับความรุนแรงของอารมณ์

เกณฑ์การตอบสนอง (Threshold of Responsiveness): ความไวต่อสิ่งเร้าภายนอก

อารมณ์โดยรวม (Quality of Mood): ความโน้มเอียงไปทางอารมณ์บวกหรือลบ

สมาธิและความว่อกแว่ก (Attention Span/Distractibility): ความสามารถในการจดจ่อ

ความคงเส้นคงวา (Persistence): ความอดทนต่ออุปสรรคและความพยายาม

การจัดกลุ่มพื้นอารมณ์เด็ก
จากการศึกษาพบว่าเด็กสามารถแบ่งออกเป็น 3 กลุ่มใหญ่ ได้แก่:

เด็กเลี้ยงง่าย (Easy Child): ปรับตัวง่าย อารมณ์ดี และมีพฤติกรรมสม่ำเสมอ

เด็กเลี้ยงยาก (Difficult Child): ไวต่อสิ่งเร้า ปรับตัวได้ยาก และแสดงอารมณ์รุนแรง

เด็กแบบอุ่นเครื่องช้า (Slow-to-Warm-Up Child): ขี้อาย ต้องใช้เวลาปรับตัวกับสิ่งใหม่

Goodness of Fit: ความสอดคล้องระหว่างพื้นอารมณ์และสิ่งแวดล้อม
แนวคิด Goodness of Fit อธิบายว่าหากพื้นอารมณ์ของเด็กได้รับการตอบสนองอย่างเหมาะสม
จากพ่อแม่และสิ่งแวดล้อม จะช่วยให้เด็กเติบโตอย่างสมดุลและลดความเครียด

ตัวอย่างการปรับการเลี้ยงดูให้เหมาะกับพื้นอารมณ์เด็ก:

เด็กเลี้ยงยาก: ต้องการพ่อแม่ที่อดทนและสร้างความมั่นคงทางอารมณ์

เด็กอุ่นเครื่องช้า: ควรให้เวลาปรับตัว ไม่กดดันเด็กให้เผชิญสิ่งใหม่เร็วเกินไป

เด็กเลี้ยงง่าย: แม้เด็กกลุ่มนี้ปรับตัวได้ดี แต่ยังคงต้องการการสนับสนุนอย่างต่อเนื่อง

ผลกระทบของความไม่สอดคล้อง (Poor Fit)
หากพ่อแม่ไม่สามารถปรับวิธีเลี้ยงดูให้สอดคล้องกับพื้นอารมณ์ของเด็ก อาจส่งผลเสีย เช่น:

เด็กเครียดและมีปัญหาด้านพฤติกรรม

พัฒนาการทางอารมณ์ไม่สมดุล

เด็กขาดความมั่นใจในตัวเอง

วิธีสร้าง Goodness of Fit
สังเกตพื้นอารมณ์ของเด็ก เพื่อเข้าใจพฤติกรรมและความต้องการเฉพาะ

ปรับสิ่งแวดล้อม เช่น จัดสภาพแวดล้อมที่สงบสำหรับเด็กไวต่อสิ่งเร้า

ตอบสนองอย่างเหมาะสม โดยใช้ความอดทนและยืดหยุ่น

สรุป
พื้นอารมณ์ของเด็กมีผลต่อพฤติกรรมและพัฒนาการ หากผู้ปกครองสามารถปรับตัว
และใช้แนวคิด Goodness of Fit ได้อย่างเหมาะสม จะช่วยให้เด็กเติบโตอย่างมั่นใจ
และมีพัฒนาการที่สมดุล

แหล่งอ้างอิง:

Thomas, A., & Chess, S. (1977). Temperament and Development. Brunner/Mazel.

Chess, S., & Thomas, A. (1996). Temperament: Theory and Practice. Brunner/Mazel.

Rothbart, M. K., & Bates, J. E. (2006). Temperament. In N. Eisenberg (Ed.), Handbook of Child Psychology (6th ed., pp. 99–166). Wiley.