พระรอดสีแดงไม่ค่อยพบเห็น (อาจารย์เชียร ธีระศานต์เขียนในหนังสือพระเครื่องสกุลลำพูน ชุดนพคุณ พ.ศ.๒๕๑๖ ว่า พระรอดมี ๑.เนื้อเหลืองนวลปนเทาเล็กน้อย หรือที่เรียกว่าสีอิฐ ๒.เนื้อแดงจัด หรือที่เรียกว่า เนื้อ"อิฐสุกดี" ๓.เนื้อเหลืองปนเขียว ๔.เนื้อมอย ๕.เนื้อเขียว --- หมายเหตุเพิ่มเติม - ไม่มีเนื้อดำ) พระนางพญาพิมพ์อกนูนเล็ก สภาพเดิมๆอย่างที่สุด แม้จะเป็นพระนางพญาจำพวกขนาดเล็กแต่มีขนาดใกล้เคียงกับพระรอด สูง ๒.๔๘ ซม. พระรอดองค์นี้สูง ๒.๓๓ ซม. พระสมเด็จฯพิมพ์ฐานแซมองค์นี้สังเกตเห็นลักษณะ "ลีลาพุทธลักษณะอันขึงขัง" ได้ชัด และความโปร่งบาง (รูปพระพิมพ์ฐานแซมแม่พิมพ์เดียวกันอยู่ในหนังสือ "เบญจภาคี" เล่มใหญ่ปกแข็ง หน้า ๒๑๑ เล่มเล็กปกอ่อนหน้า ๒๒๕) Phra rod wat mahawan pim yai. Phra somdet wat rakang pim thansam (prasomdet). Phra nangphya wat nangphya pim oknoonlek. ---- Tip สำหรับผู้เริ่มศึกษาพระสมเด็จฯ (จากหนังสือ"พระสมเด็จฯ" ของตรียัมปวาย) -- ข้อความสรุปในเรื่องริ้วรอยธรรมชาติด้านหลัง -- ริ้วรอยสัญญลักขณ์ ๘ ประการนี้ (๑)อาจจะมีปรากฏมากน้อยต่างๆ กันไป (๒)ชัดเจนบ้างและรางเลือนบ้าง (๓)หรือด้านหลังมีลักษณะค่อนข้างราบเรียบ เกือบจะสังเกตไม่ได้ว่ามีริ้วรอยธรรมชาติประการใด ก็คงมีปรากฏเช่นเดียวกัน (๔)อย่างไรก็ดี เมื่อได้มีโอกาสพิจารณาของปลอมที่ได้มีการประดิษฐ์ริ้วรอยเทียมอย่างใดอย่างหนึ่งขึ้น ก็ควรถือเอาเป็นประโยชน์ในทางอ้อมว่าริ้วรอยอันประดิษฐ์ขึ้นเหล่านั้นล้วนแล้วแต่มีของจริงแทบทั้งนั้น แต่การทำเทียมขึ้นนั้นไม่สามารถทำแนบเนียนได้ จึงมีลักษณะผิดเพี้ยนแตกต่างไป (๕)การพบด้านหลังที่มีสัญญลักขณ์อย่างใดอย่างหนึ่งที่กล่าวมาแล้วนี้ จะต้องใช้ความพิจารณาวินิจฉัยอย่างถี่ถ้วนและอย่างสมเหตุสมผลเสมอ โดยตั้งคำถามขึ้นในใจว่า "สิ่งต่างๆ ที่ปรากฏนี้ มีเหตุผลเพียงพอที่จะเป็นริ้วรอยอันเกิดขึ้นจากธรรมชาติ ได้ละหรือ ?" แล้วคำตอบก็จะปรากฏออกมาเองว่า ควรจะเป็นไปได้หรือไม่ (๖)และถ้าสมมติว่าเป็นไปได้ ก็ยังมีปัญหาต่อไปอีกว่า ของปลอมบางชนิดก็อาจมีริ้วรอยอย่างนี้ได้ โดยมิได้มีการเน้นให้เด่นชัดอย่างเจตนา อุทาหรณ์เช่น รูพรุนปลายเข็ม และ "ริ้วรอยระแหง" ย่อมจะเกิดขึ้นเองได้จากของปลอมเหมือนกัน (๗)ดังนั้นจึงต้องพิจารณาด้านอื่นๆ ทางทรรศนียะ(การดู)ประกอบด้วย"โดยละเอียด" (๘)ถ้ายิ่งมีลักษณะชัดเจนเพียงใด จะต้องพิจารณาให้แยบคายมากขึ้นเพียงนั้น โดยการตั้งคำถามขึ้นดังกล่าวมาแล้ว แล้วหาคำตอบให้จงได้ (๙)อย่ารีบทึกทักและโน้มเอียงเพราะจะเกิดความผิดพลาดขึ้นได้โดยง่าย ---------- หมายเหุตและข้อสังเกตเพิ่มเติม : ๑)ริ้วรอยธรรมชาติด้าน ๘ ประการได้แก่ รูพรุนปลายเข็ม รอยปูไต่ รอยหนอนด้น รอยย่นตะไคร่น้ำหรือฟองเต้าหู้ รอยกาบหมาก รอยสังขยา รอยลายนิ้วมือและรอยริ้วระแหง ๒)ใส่ตัวเลขในวงเล็บ (๑) - (๙) แทรกในข้อเขียนของตรียัมปวาย เพื่อให้พิเคราะห์และจดจำง่ายขึ้น เป็นเรื่องๆ ๓)สภาพการณ์ที่เป็นมาหลายสิบปีจนถึงปัจจุบัน มีการโหม ปั่นและสร้างภาพให้เข้าใจว่าการพิจารณาริ้วรอยด้านหลังของพระสมเด็จฯ มีความสำคัญมาก สามารถใช้เป็นข้อตัดสินในความเป็นพระแท้ และใช้เป็นจุดตัดสินใจที่จะเช่าพระ ๔)มีการทำเลียนแบบริ้วรอยธรรมชาติด้านหลังเกือบทุกชนิด ริ้วรอยบางชนิดเกิดในพระปลอมโดยธรรมชาติ(เกิดเอง)ในทำนองเดียวกันกับเกิดในพระแท้ ๕)ข้อจำกัดที่จะใช้ริ้วรอยด้านหลังเป็นเครื่องตัดสินว่าเป็นพระสมเด็จฯแท้ ก.พระสมเด็จฯแต่ละองค์มีริ้วรอยด้านหลังต่างกันทั้งชนิด จำนวนและขนาดของรอย เป็นลักษณะ random ข.ไม่เคยมีคำบรรยายหรือข้อเขียนบทความที่อธิบายวิธีสังเกตและพิจารณาริ้วรอยด้านหลังอย่างจริงจัง เป็นเรื่องเป็นราว ไม่มีผู้ที่ชำนาญหรือเชี่ยวชาญในเรื่องนี้ หนังสือ"พระสมเด็จฯ" ของตรียัมปวายมีข้อมูลของเรื่องริ้วรอยด้านหลังมากที่สุด จำนวน ๗ หน้า ค.พระปลอมมีริ้วรอยบางอย่างที่คล้ายกับของพระแท้ ซึ่งไม่สามารถแยกได้ว่าในของพระแท้กับในของพระปลอมต่างกันอย่างไร เช่น รอยปริแยกริมขอบด้านหลัง รอยกาบหมาก รอยของแผ่นวัสดุที่ใช้กดด้านหลังเพื่อให้ติดพิมพ์ดี รอยลายนิ้วมือ ง)มีการทำเลียนแบบรอยปูไต่และรอยหนอนด้น การศึกษาลักษณะของรอยทั้งสองนี้ควรต้องดูที่พระองค์จริง ซึ่งหาดูแทบไม่ได้ ถึงได้ดูก็ไม่กี่องค์ การดูรูปภาพพอใช้ได้ แต่ไม่สู้การดูพระองค์จริงเพราะสามารถขยับพระได้ทุกทิศทางเพื่อที่จะรับแสงในมุมที่จะส่องกล้องดูได้ชัด ซึ่งต้องสังเกตลักษณะทั้งภายนอกและภายในของรู จ)เมื่อเป็นลักษณะ random รวมทั้งองค์พระที่เป็นตัวอย่าง(แบบอย่าง)มีน้อยองค์ จึงเป็นการยากที่จะหาหลักเกณฑ์การพิจารณา และวิธีปฏิบัติคือการดูและตัดสิน ------------------------------------------------------------------------------------------- เจตนารมณ์อย่างหนึ่งในการศึกษาและแสวงหาพระสมเด็จฯแท้ --- ถ้า 'เล่นแค่ชอบ' จะกล้าแขวนหรือ ? เหตุร้ายที่เกิดกับคนดีมีทั่วโลก หาพระเครื่องที่ดีที่สุดแขวนเป็นดีที่สุด ไม่ต้องเสี่ยงหรือวัดดวงไปกับสิ่งที่ยังไม่มั่นใจ