รูปพระสมเด็จวัดระฆังพิมพ์ใหญ่แม่พิมพ์เดียวกันอยู่ในหนังสือ"เบญจภาคี" เล่มใหญ่ปกแข็งหน้า ๖๕ ๑๑๗ ๑๓๙ ๑๑๕ ๑๐๗ เล่มเล็กปกอ่อนหน้า ๗๙ ๑๓๑ ๑๕๓ ๑๒๙ ๑๒๑ ตามลำดับ ------ Tip สำหรับผู้เริ่มศึกษาพระสมเด็จฯ ---- "พิมพ์ทรงนิยม หรือพิมพ์ทรงมาตรฐาน" ---- (จากหนังสือพระสมเด็จฯ ของตรียัมปวาย) ---- สรุปความ(ในเรื่องผู้แกะแม่พิมพ์พระสมเด็จฯ)ว่า แต่เดิมนั้นชาวบ้านต่างพากันแกะพิมพ์ของตนมาเอง และมาช่วยกันพิมพ์พระ ต่อมาเจ้าพระคุณสมเด็จฯได้ให้ นายเทด แกะพิมพ์แบบสี่เหลี่ยมขึ้นก่อน และชาวบ้านจึงแกะเป็นพิมพ์สี่เหลี่ยมขึ้นบ้าง ตอนนี้เข้าใจว่าเจ้าพระคุณคงจะได้แกะแม่พิมพ์แบบสี่เหลี่ยมเป็นตัวอย่างขึ้นมาก่อน คือได้แก่ พิมพ์ทรงเศียรบาตรอกครุฑ นอกจากนั้นก็คือ สมเด็จฯกรมพระบำราบปรปักษ์ อีกทั้ง เจ้าวังหลัง พระองค์หนึ่ง รับราชการในกรมช่างสิบหมู่ ก็ได้ทรงช่วยแบบพิมพ์สี่เหลี่ยมด้วย และในที่สุด หลวงวิจารณ์เจียรนัย ช่างทองหลวง ได้ดัดแปลงแก้ไข โดยออกแบบพิมพ์ที่ทันสมัยขึ้นถวายเจ้าพระคุณสมเด็จฯ และเจ้าพระคุณสมเด็จฯก็ได้ใช้สร้างพระสมเด็จฯตลอดมา และเลิกสร้างจากแม่พิมพ์เก่านั้นเสีย ส่วนพระสมเด็จฯที่ได้สร้างจากแม่พิมพ์เดิมๆนั้น ก็คงแตกหักชำรุดเสียเป็นส่วนมาก ทั้งนี้ เพราะส่วนผสมของเนื้อยังไม่ได้ใช้น้ำมันตังอิ๊ว การใช้น้ำมันชนิดผสมในเนื้อเพื่อแก้ไขการแตกร้าวนั้น ได้เริ่มทำเมื่อหลวงวิจารณืเจียรนัยถวายคำแนะนำซึ่งเป็นระยะเดียวกับที่ได้สร้างพระด้วยแม่พิมพ์ใหม่ของท่านผู้นี้ และพระสมเด็จฯที่ได้สร้างด้วยแม่พิมพ์ของหลวงวิจารณ์เจียรนัยนี้ เป็นที่ยอมรับในวงการพระเครื่องทุกวันนี้ และเรียกว่า "พิมพ์ทรงนิยม" หรือ "พิมพ์ทรงมาตรฐาน" ได้แก่ พิมพ์ทรงพระประธาน พิมพ์ทรงเจดีย์ พิมพ์ทรงฐานแซม พิมพ์ทรงเกศบัวตูม พิมพ์ทรงปกโพธิ์ พิมพ์ทรงสังฆาฏิ พิมพ์ทรงเส้นด้าย พิมพ์ทรงฐานคู่ และรวมทั้งพิมพ์เดิมของเจ้าพระคุณสมเด็จฯด้วยอีกพิมพ์หนึ่ง คือ พิมพ์ทรงเศียรบาตรอกครุฑ รวมเป็น ๙ พิมพ์ทรง ------------------ ข้อสังเกต (๑)เป็นเรื่องยากมากที่จะเสาะหาพระสมเด็จที่ไม่ได้สร้างจากแม่พิมพ์ของหลวงวิจารณ์เจียรนัย ซึ่งเป็นพระที่ไม่มีน้ำมันตังอิ๊วผสม ไม่เคยมีใครนำมาแสดงต่อสาธารณะและไม่มีรูปถ่ายด้วย โดยเฉพาะรูปทรง สัดส่วนและขนาดเป็นเรื่องที่มืดมน (๒)หลังจากหลวงวิจารณ์เจียรนัยถวายคำแนะนำให้ใช้น้ำมันตังอิ๊วผสมเพื่อแก้ไขปัญหาการแตกร้าว เป็นเส้นแบ่งเวลาซึ่งเป็นจุดที่มีการเปลี่ยนสูตรผสมของเนื้อ กล่าวคือก่อนหน้านั้นพระสมเด็จวัดระฆังทุกองค์(ไม่ว่าจะสร้างจากแม่พิมพ์ของใคร)ไม่มีน้ำมันตังอิ๊วผสม พระสมเด็จที่มีน้ำมันตังอิ๊วผสมมีตั้งแต่หลวงวิจารณ์เจียรนัยถวายแม่พิมพ์และคำแนะนำ พูดอีกอย่างหนึ่งพระสมเด็จที่สร้างก่อนนั้นทุกองค์ไม่มีน้ำมันตังอิ๊ว ซึ่งเกิดลักษณะประจำของพระส่วนนี้คือร้าว แตก หัก ชำรุด และวันนี้ (พ.ศ.๒๕๖๘) อาจจะหาพระสภาพดีไม่ได้แล้ว คงจะหวังไม่ได้ว่าจะมีเป็นหมื่นองค์แสนองค์ เพราะหลังจากได้รับแม่พิมพ์ใหม่จากหลวงวิจารณ์เจียรนัยแล้ว วัดระฆังได้หยุดสร้างพระจากแม่พิมพ์ของคนอื่นๆทั้งหมด แม่พิมพ์ของคนอื่นๆทั้งหมดได้ใช้สร้างแต่พระสมเด็จที่ไม่มีน้ำมันตังอิ๊ว ------------------------------------------------------------------------------------------------------ สมัยที่ยังไม่มีสื่อออนไลน์ มีผู้เขียนข้อสังเกตในนิตยสารพระเครื่องหลายคนว่า เห็นพระสมเด็จหลายองค์ในตลาดพระ ดูเก่ามากพอๆกับพระซุ้มกอ เก่ากว่าพระนางพญาซึ่งมีอายุประมาณ ๔๐๐ ปี คิดว่าไม่ใช่พระสมเด็จที่สร้างในสมัยสุโขทัยแน่ เพราะไม่เคยมีประวัติว่ามีพระสมเด็จในยุคนั้น คงจะเป็นพระสมเด็จปลอมที่ถูกแต่งให้เก่าอย่างจัด จนดูเก่าหลายร้อยปี (นักเล่นพระสมัยก่อนจะสังเกตอย่างละเอียด อยู่กับความจริงและความเป็นไปได้ มีแง่มุมและจุดสังเกตที่น่าสนใจ แม้แต่เรื่องความเก่าของพระสมเด็จ ยังสังเกตเห็นพระที่ดูเก่าเกินอายุไปมาก มีสามคำที่เกี่ยวกับความเก่าได้แก่ ไม่ถึงยุค ถึงยุค เกินยุค)