พระกำแพงซุ้มกอ ด้านหลังมีรอยกาบหมาก พระสมเด็จฯแม่พิมพ์นี้ ส่วนโค้งของซุ้มด้านบนวาดกว้าง แลโค้งป้านๆ หรือทู่เล็กน้อย เนื้อกระยาสารท สีเมล็ดพิกุล ผิวเดิม(และแป้งโรยพิมพ์ที่ติดอยู่บนผิว)ผุเปื่อยหลุดออกเกือบหมด เหลืออยู่เล็กน้อยแต่เหลือบางๆ เช่นในซอกแขนซ้าย (รูปพระพิมพ์ใหญ่แม่พิมพ์เดียวกันอยู่ในหนังสือเบญจภาคี เล่มใหญ่ปกแข็งหน้า ๕๙ เล่มเล็กปกอ่อนหน้า ๗๓) Pra kamphaeng sumkor pim yai. Pra somdej wat rakang pim yai. Pra nangphya wat nangphya pim kaokong. --- Tip สำหรับผู้เริ่มศึกษาพระสมเด็จฯ (จากหนังสือพระสมเด็จฯ ของตรียัมปวาย) ๑.ในหนังสือฯแบ่งวรรณะ(สี)ของพระสมเด็จฯเป็น ๑๒ สีได้แก่ สีน้ำนม สีจำปี สีงาช้าง สีดินอิบ สีน้ำข้าว สีก้านมะลิ สีขี้เถ้า สีลาน สีมะกอกสุก สีเมล็ดพิกุล สีช็อกโกเลตอ่อนและสีพิกุลแห้ง (รายละเอียดของแต่ละสีมีอยู่ในหนังสือฯ) ๒.ส่วนอนุภาค(มวลสาร)ของเนื้อกระยาสารทมีวรรณะหม่นคล้ำจัดหลากวรรณะ(สี) มีทั้งหยาบและละเอียดเคล้าคละปะปนกัน วรรณะเลือดหมูคล้ำ น้ำตาลไหม้ น้ำตาลอ่อน เทาอ่อนและขาวนวล ๓.สีเมล็ดพิกุล เป็นวรรณะที่หม่นคล้ำกว่าวรรณะสีมะกอกสุกเล็กน้อย เพราะแก่มวลสารอิทธิวัสดุกว่า เป็นวรรณะของเนื้อที่มีความซึ้งจัด เช่น เนื้อกระแจะจันทน์ เนื้อกระยาสารท เป็นเนื้อของวัดระฆังฯเป็นส่วนมาก สำหรับบางขุนพรหมมีน้อย ---- (ข้อสังเกตเพิ่มเติม - (๑)บางวรรณะ(สี)เป็นปัจจัยหนึ่งที่ช่วยทำให้รู้ว่าเป็นเนื้อประเภทใด เช่น ก.เนื้อกระแจะจันทน์และเนื้อกระยาสารทมีวรรณะหม่นคล้ำ ข.วรรณะส่วนรวมโดยทั่วไปของเนื้อขนมตุ้บตั้บจัดว่าเป็นวรรณะ สีดินอิบ (Ostwald grey white) และสีขี้เถ้า ค.วรรณะส่วนรวมของเนื้อเกสรดอกไม้ - อาจกล่าวได้ว่าเนื้อประเภทนี้มีวรรณะค่อนข้างขาวนวล หรือหม่นเพียงเล็กน้อย ซึ่งได้แก่สีงาช้าง (๒)พระโรงงานทั้งเนื้อปูนและเนื้อดินมักจะมีสีเดียว หรือสีใกล้ๆกัน (๓)สำหรับพระแท้เนื้อปูน สีที่ต่างกันเกิดจากส่วนผสมและสูตรผสมที่ต่างกัน การที่พระสมเด็จฯมีหลายสีเป็นภาพรวมของพระแท้ (๔)สำหรับพระแท้เนื้อดิน สีที่ต่างกันเกิดจากการได้รับอุณหภูมิความร้อนในการเผาที่ต่างกัน (สูง - ต่ำ) แล้วแต่จุดที่วางพระในเตา) ------------ "อิทธิพลของพิมพ์" ส่งผลให้เกิดความสำเร็จที่ชัดเจนแน่นอน ก)ถ้าพิมพ์ถูกต้องเนื้อจะถูกต้องด้วย (ไม่ว่าจะเป็นเนื้อประเภทใด) และเมื่อเนื้อถูกต้องก็จะมีความเก่าสมตามอายุ หมายความได้ว่า ถ้าพิมพ์ถูกต้องเนื้อและความเก่าจะถูกต้องไปด้วยโดยอัตโนมัติ ข)ถ้าพิมพ์ไม่ถูกต้อง ถึงจะพยายามศึกษาวิธีดูเนื้อ มวลสาร ความเก่าและธรรมชาติต่างๆอย่างสุดกำลังสมองและความคิด ก็ยังมีปัญหาความแท้ไม่แท้ค้างคาใจตลอดเวลา (ทำนองยิ้มไม่เต็มปาก) ค)คนทุกคนและทุกอาชีพอาจปฏิบัติผิดพลาด คลาดเคลื่อน (error) ไม่มากก็น้อย ในการผลิตสินค้า ผลิตภัณฑ์ต่างๆ และบริการ หรือแม้แต่จะคิดจะทำอะไรก็ตาม เป็นเรื่องปกติที่พบเห็นทั่วไป แต่ความคลาดเคลื่อนในการพิจารณาพระสมเด็จ ฯ นั้น ไม่ว่าใครคงไม่ยอมรับ เพราะพระสมเด็จวัดระฆังฯคือจักรพรรดิ์ของพระเครื่อง เป็นสิ่งที่ทุกคนมุ่งหวังถึงความปลอดภัยและสวัสดิภาพ