พระกำแพงลีลาเม็ดขนุน วัตถุโบราณที่มีความงามทางศิลปเป็นเลิศหนึ่งในสิบของโลก วัตถุโบราณอื่นเก้าอย่างมีอย่างละหนึ่งชิ้น (หนึ่งสถานที่) และมีขนาดใหญ่มาก เช่น ปราสาทนครวัต (กัมพูชา) มหาเจดีย์บุโรพุทโธ (อินโดนีเซีย) มหาสฟิงซ์ (อียิปต์) ฯ แม้จะมีขนาดเล็กมากแต่มีเป็นพันเป็นหมื่นชิ้นคือพระกำแพงลีลาเม็ดขนุน (เป็นเกียรติแก่ประเทศไทยและคนไทย ถ้าวงการฯไม่ยอมรับเกียรตินี้ แล้วจะเอาอะไรอวดชาวโลก ? ) พระเม็ดขนุนองค์นี้พระเกศเป็นต่อมตุ้มเขื่อง พระสมเด็จฯพิมพ์เกศบัวตูมแม่พิมพเดียวกันอยู่ในหนังสือเบญจภาคี เล่มใหญ่ปกแข็งหน้า ๒๓๑ เล่มเล็กปกอ่อนหน้า ๒๔๕) Pra kamphaeng leela medkhanun (metal). Pra somdej wat rakang pim kesbuatoom (prasomdet). Pra nangphya wat nangphya pim kaotrong. - - Tip สำหรับผู้เริ่มศึกษาพระสมเด็จฯ -- จากหนังสือพระสมเด็จฯของตรียัมปวาย -- พิมพ์ทรงเกศบัวตูม เป็นอีกพิมพ์ทรงหนึ่งซึ่งบางแบบพิมพ์งดงามที่สุดและมีปรากฏน้อยมาก ลักษณะโดยทั่วไปอยู่ในระหว่างพิมพ์ทรงเจดีย์ พิมพ์ทรงฐานแซม และ พิมพ์ทรงสังฆาฏิ ความงามของพิมพ์ทรงนี้ไม่ได้เนื่องมาจากความผึ่งผงาดเช่นพิมพ์ทรงพระประธาน หรือความนูนเด่นเน้นพุทธลักษณะเช่นพิมพ์ทรงเจดีย์ หรือความโปร่งบางและเกร็งแกร่งเช่นพิมพ์ทรงฐานแซม แต่หากมีความสง่างามกระทัดรัดในลักษณะเฉพาะตัวเป็นพิเศษ กอปรด้วยพุทธลักษณะหลายแบบผสมกันแล้วกลั่นกรองออกมาเป็นพุทธศิลปอีกแบบหนึ่ง พุทธลักษณะพิเศษของพิมพ์ทรงนี้ คือ "พระเกศตุ้ม" จึงเรียกว่า "พิมพ์ทรงเกศบัวตูม"เนื่องด้วยพระเกศตุ้มและกอปรด้วยปางขัดสมาธิเพชรและพุทธลักษณะหนักแน่นขึงขัง จึงทำให้เห็นเค้า"พุทธศิลป"ว่าเป็นอิทธิพลของ"สกุลช่างเชียงแสนยุคต้น"โดยแน่ชัด --- พิมพ์ทรงเกศบัวตูม มีทั้ง ปางสมาธิขัดเพชร และปางสมาธิขัดราบ --- พระเกศ มีลักษณะต่างๆ ๓ แบบ คือ ก.แบบตุ้ม เป็นพระเกศพิเศษที่แตกต่างกว่าพิมพ์ทรงใดๆทั้งสิ้น มีสัณฐานเขื่องเป็นต่อมตุ้ม ส่วนโคนเขื่องมาก ช่วงสั้นและทู่เช่นเดียวกับพระเกศพระพุทธรูปเชียงแสนยุคต้นทุกประการ ข.แบบจิ่ม สัณฐานจิ่มสั้นและย่อมเยากว่าแบบแรกมาก เป็นแบบที่ปรากฏเป็นมาตรฐานทั่วไป และ ค.แบบเรียว ทรวดทรงสัณฐานทำนองเดียวกับแบบปลีของพิมพ์ทรงเจดีย์ แต่ช่วงสั้นกว่าเล็กน้อย และมักเป็นกริชด้วย เป็นพระเกศของแบบพิมพ์เกศบัวเรียว (เพราะเหตุว่ามูลลักษณะต่าง ๆ โดยทั่วไปทำนองเดียวกับพิมพ์ทรงเกศบัวตูม จึงสงเคราะห์เข้าไว้ในจำพวกเดียวกัน - คือเป็นพิมพ์ทรงเกศบัวตูมแบบพิมพ์หนึ่ง) -------- ข้อสังเกตและคิดเห็นเพิ่มเติม : ๑.จากหนังสือพระสมเด็จฯ พระเกศตุ้มเขื่องมีทั้งปลายจดซุ้ม และปลายไม่จดซุ้ม ๒.พระสมเด็จฯพิมพ์ทรงเกศบัวตูมที่มีพระเกศตุ้มเขื่องถูกละเลย และมองข้ามตลอดมา เป็นพระที่ยังมีให้พบเห็นในตลาดพระ นอกจากลักษณะของพระเกศที่แตกต่างแล้ว ลักษณะอื่น ๆ เหมือนกันกับของพิมพ์ทรงเกศบัวตูมที่รู้จักกันทั่วไป ควรศึกษาและเสาะหาพระสมเด็จ ฯที่มีพระเกศตุ้มเขื่องนี้ ซึ่งยังพอหาได้ในราคาไม่แพง เพราะคนทั่วไปไม่รู้ว่าพระสมเด็จฯแท้พิมพ์ทรงเกศบัวตูมมีพระเกศแบบนี้ด้วย (รูปที่ ๗ วาดตามรูปถ่ายในหนังสือพระสมเด็จฯ) - - - - - - แถมท้าย 'ความเข้าใจที่แต่เดิมไม่เคยเข้าใจมาก่อนหลายปี' -- ถาม - พิมพ์ถูกต้อง แต่เนื้อแบบนี้ไม่เคยเห็น ไม่แน่ใจว่าจะเป็นเนื้อที่ถูกต้องหรือไม่ ตอบ - ถ้าพิมพ์ถูกต้องเนื้อจะถูกต้องด้วยไม่ว่าจะเป็นเนื้อประเภทใด ซึ่งได้แก่ เนื้อเกสรดอกไม้ เนื้อกระแจะจันทน์ เนื้อปูนนุ่ม เนื้อกระยาสารท เนื้อขนมตุ๊บตั๊บ และเนื้อปูนแกร่ง นอกจากนี้ยังมีเนื้อที่มีลักษณะผสม เช่น มีทั้งลักษณะบางอย่างของเนื้อเกสรดอกไม้และลักษณะบางอย่างของเนื้อปูนนุ่มอยู่ในพระองค์เดียวกัน